Hımış Yapı Tekniği ile İnşa Edilmiş Bir Köy: Cumalıkızık

Hımış Yapı Tekniği ile İnşa Edilmiş Bir Köy: Cumalıkızık


Osmanlı kırsal mimarisinin özgün örneklerinden biri olan Cumalıkızık, hem yerleşim dokusu hem de yapı teknikleriyle dikkat çeker. Yerleşim, eğimli bir topografyaya uyum sağlayacak şekilde organik biçimde gelişmiştir. Dar, taş döşeli sokaklar arasında sıralanan evler genellikle iki veya üç katlıdır. Sokakların darlığı ve evlerin birbirine yakın konumlanması, hem iklimsel hem de sosyal nedenlerle tercih edilmiştir.


Bu yapıların alt katları, zeminle doğrudan temas eden yığma taş duvarlardan oluşur. Alt katlar genellikle depo, ahır veya servis alanları olarak kullanılırken; üst katlar, konutun asıl yaşam alanlarını barındırır. Üst katlarda ahşap karkas taşıyıcı sistem kullanılır; dikmeler, hatıllar ve çapraz kuşaklarla oluşturulan iskelet, kerpiç dolgu ile tamamlanır. Anadolu'da “hımış" olarak adlandırılan bu teknik, hem deprem dayanımı hem de iklimsel konfor açısından önemli bir çözümdür. Hafifliği sayesinde üst katlarda yük azaltılır, taşla çözülemeyecek açıklıklar ahşapla aşılır.


Kerpiç sıvalı yüzeyler, çıkmalı cumbalar, kırma çatılar ve geniş saçaklar bu mimarinin karakteristik ögelerindendir. Çıkmalar, hem iç mekân alanını artırmak hem de sokağa gölge sağlamak amacıyla tercih edilmiştir.


Benzer yapı teknikleri Safranbolu ve Kastamonu gibi yerleşimlerde de görülür. Ancak bu bölgelerdeki hımış yapılar daha kapalı ve yüksek çatılıdır; özellikle Karadeniz ikliminin yağışlı koşullarına karşı çatılar daha eğimli tasarlanmıştır. Malzeme ve sistem benzer olmakla birlikte, yerel iklim ve sosyal yaşama bağlı olarak formda farklılıklar gözlemlenir.Bugün Almanya'daki Fachwerkhaus tipi yapılarda da benzer taşıyıcı sistemler görmek mümkündür.


Ancak Cumalıkızık, yalnızca bir tarihi köy değil, aynı zamanda sürdürülebilir ve yerel mimarinin bir hafızasıdır.


📷: @ilkeraldemir