Hindistan fatihi: Gazneli Mahmud
Gazneliler Devleti’nin en büyük hükümdarı ve Hindistan fatihi olarak bilinen Gazneli Sultan Mahmud, Hindistan’ın Müslümanlaştırılmasında oynadığı rolle dikkat çeker. 33 yıllık saltanatının önemli bir bölümünü Hindistan’da İslâm'ı yaymak için harcayan Sultan Mahmud bölgeye İslâmiyet'i tebliğ maksadıyla din âlimleri göndermiş ve camiler yaptırmıştır. “Sultan” ünvanını kullanan ilk Türk hükümdar olan Gazneli Mahmud, Hindistan’da Müslümanlığın yayılmasına vesile olduğu için Abbasi Halifesi tarafından “Yemînü’d-Devle”, “Velî Emîrü’l-Mü’minîn” ve “Emîrü’l-Mille” gibi unvanlarla anılmıştır. Bilime ve sanata karşı büyük bir ilgi besleyen Gazneli Mahmud, Bîrûnî ve Firdevsî gibi birçok meşhur bilgini sarayında himaye etmiştir. Firdevsî’nin meşhur Şehname’si de dahil olmak üzere, döneminin pek çok kitabı kendisine takdim edilmiştir.
Gazneliler Devleti’nin en büyük hükümdarı ve Hindistan fatihi olarak bilinen Gazneli Sultan Mahmud, 971 tarihinde doğdu. Döneminin büyük bilginlerinin yanında eğitimini aldı. Mert ve cesur karakteriyle ön plana çıktı.
Gazneli Mahmud, genç yaşına rağmen çeşitli devlet görevlerini üstlendi. Horasan valiliği görevine getirildi. Babası Sebük Tegin öldüğü zaman tahta büyük oğlu Mahmud’un yerine küçük kardeşi İsmail geçmişti. Gazneli Mahmud, küçük kardeşi İsmail ile yaptığı mücadeleyi kazanarak hükümdarlığını ilân etmiştir.
Gazneli Mahmud’a asıl şöhretini kazandıran faaliyetin Hindistan üzerine yaptığı seferler olduğu söylenebilir. Gazne üzerinden Hindistan’a tam 17 sefer düzenleyen Sultan Mahmud, Hindistan’ın Müslümanlaştırılmasında rol oynamasıyla dikkat çekiyor. Gazneli Mahmud aynı zamanda “sultan” ünvanını kullanan ilk Türk hükümdarıdır. Sultan Mahmud’un Hindistan’a düzenlediği seferlerin temel gayelerinden biri İslâmiyet’i yaymak istemesidir. Hindistan’ı ele geçirerek güçlenmek ve bu yolla İslâm dünyasının önemli liderleri arasına girmeyi amaçlamıştır.
Sultan Mahmud’un Hindistan’a düzenlediği seferlerde aldığı başarılı sonuçlar dönemin Abbâsî Halifesi’nin dikkatini çekti. İslâm’ın kılıcı olarak Hindistan’da Müslümanlığın yayılmasına vesile olduğu için Abbâsî Halifesi Sultan Mahmud’a “Yemînü’d-Devle”, “Velî Emîrü’l-Mü’minîn” ve “Emîrü’l-Mille” lakaplarını vermiştir.
- Sultan Mahmud da 33 yıllık saltanatının önemli bir bölümünü Hindistan’da İslâm'ı yaymak ve İslâm düşmanlarıyla mücadele etmek için harcadı. Sultan Mahmud Hindistan’da hâkim olduğu bölgelere İslâmiyet'i tebliğ maksadıyla din alimleri gönderdi ve bölgede camiler yaptırdı.
Sultan Mahmud, Hindistan seferleriyle Hint Alt Kıtası’nda yüzyıllarca devam edecek olan Türk- İslâm hâkimiyetinin temellerini attı. Gaznelilerin hâkimiyeti altındaki bölgelerde İslâm dininin yayılması, 1947'de kurulan bağımsız Pakistan Devleti'nin doğuşunda önemli bir etken olmuştur. Sultan Mahmud, Hint Kıtası’yla İslâm dünyası arasındaki bağlantıyı arttırdı. Kültür ve ticaret hayatına canlılık kazandırdı. Hint ticaret yollarının kontrolünü eline aldı. Gazneli Mahmud’un Hindistan seferleri sonrası pek çok Müslüman ilim insanı Hindistan'a yerleşti. Bu sayede İslâm kültürü Hindistan’da hızla yayılma imkanı buldu.
İlme önem veren Sultan Mahmud, sarayında âlim ve şairlere ikramlarda bulunmuş ve himaye etmiştir. Bilime ve sanata karşı büyük bir sevgi besliyordu. Bîrûnî ve Firdevsî gibi birçok meşhur bilgin Sultan Mahmud’un sarayında bulundu.
Firdevsî’nin meşhur Şehname’si de dahil olmak üzere, döneminin pek çok kitabı Gazneli Sultan Mahmud’a takdim edildi.
33 yıl hükümdarlık yapan Sultan Mahmud, 1030’da Gazne’de vefat etti.
Sultan Mahmud, Türk-İslâm dünyasının yetiştirdiği en büyük hükümdarlardan biri olmasının yanında ve İslâm dininin Hindistan’da yayılmasının temellerini atmış bir lider olarak tarih sahnesinde yerini aldı.