Bir gecede vatansız: Kuveyt, on binlerce kişinin vatandaşlığını elinden aldı

Kuveyt, eleştirmenlerin sivil haklar ve kimliğe yönelik benzeri görülmemiş bir baskı olarak nitelediği, aralarında tanınmış kamu figürleri, aktivistler ve sanatçıların da bulunduğu binlerce kişinin vatandaşlıktan çıkarılmasına yönelik kapsamlı kampanyasını yoğunlaştırdı.

• Kuveyt medyası, kampanyanın geçen yıl başlamasından bu yana 35.000'den fazla kişinin vatandaşlıktan çıkarıldığını tahmin ediyor. AFP de dahil olmak üzere diğer raporlar, Mart 2025 itibarıyla bu sayının 42.000'in üzerinde olduğunu belirtiyor.

Kampanya, Başbakan Yardımcısı ve İçişleri Bakanı Şeyh Fahad el-Yusuf liderliğindeki Yüksek Vatandaşlık İşleri Komitesi tarafından yönetiliyor. Komite, yalnızca Ocak 2025'te, çifte vatandaşlık, sahtecilik ve Kuveyt Vatandaşlık Yasası'nın 8. Maddesi kapsamına girenler de dahil olmak üzere 3.856 kişinin vatandaşlığının iptal edildiğini duyurdu.

Toplu iptaller, Aralık 2023'te iktidara geldikten beş ay sonra parlamentoyu fesheden ve anayasanın bazı kısımlarını askıya alan Kuveyt Emiri Şeyh Meşal el-Ahmed es-Sabah'ın öncülük ettiği reformist bir gündemin parçası olarak gösteriliyor.

• Kuveyt Emiri, mart ayında,yaklaşık beş milyonluk ülkeye (sadece üçte biri Kuveytli) yaptığı televizyon konuşmasında, kampanyayı "Kuveyt'i hak ettiği insanlara, temiz ve kirlilikten arınmış bir şekilde geri döndürme" yönündeki ulusal çabanın bir parçası olarak tanımladı.

Analistler, son vatandaşlık politikasının, petrol zengini küçük bu ülkeyle yalnızca kan bağı olanlara vatandaşlık hakkı tanımayı, Kuveyt kimliğini yeniden şekillendirmeyi ve yıllardır süren siyasi krizin ardından seçmen kitlesini azaltmayı hedeflediği görüşünde.

Kuveyt'te büyük ölçekli vatandaşlık iptalleri duyulmamış bir şey olmasa da, Kuveyt Üniversitesi'nde Tarih Bölümü Öğretim Görevlisi Bader el-Saif, "bu hacmin kesinlikle eşi benzeri görülmemiş" olduğunu dile getirdi.

Kuveyt'te zaten büyük bir vatansız topluluk var: 1961'de İngiliz himayesinden bağımsızlıklarında vatandaşlıkları reddedilen yaklaşık 100.000 kişilik bidûn (vatansız, milliyetsiz).

Vatandaşlığı iptal edilen kişiler otomatik olarak "vatansız" veya “bidûn” olarak yeniden sınıflandırılır ve ücretsiz sağlık hizmeti, kamu eğitimi ve devlet istihdamı gibi temel haklara erişimleri kaybedilir. Pasaportlarını ve kimlik kartlarını Yasadışı İkamet Edenler Merkezi Ajansı'na teslim etmeleri gerekir ve kendilerine vatandaş olmayanlar olarak işaretleyen belgeler verilir.

Kadınların peşine düştüler

Binlerce kişi bir gece vatansız bırakıldı.

Başlangıçta Kuveyt'in cömert yardımlarından faydalanan dolandırıcılara karşı bir baskı olarak düşünülen bu hareket, birçok kişinin yolsuzluk ve kötü yönetimden şikâyet ettiği Körfez ülkesinde memnuniyetle karşılandı.

Ancak ruh hali hızla değişti.

• AFP'nin resmi rakamlara göre yaptığı sayıma göre, Ağustos ayından bu yana Kuveyt vatandaşlığını kaybeden en az 26.000'i kadın olmak üzere 37.000'den fazla kişi bulunuyor. Medya raporları gerçek sayının çok daha yüksek olabileceğini öne sürüyor.

Son kampanya, yalnızca kadınlara uygulanan evlilik yoluyla vatandaşlığı kaldırıyor ve 1987'den beri eşlere verilen vatandaşlığı iptal ediyor. Resmî veriler, 1993'ten 2020'ye kadar 38.505 kadının evlilik yoluyla vatandaşlığa kabul edildiğini gösteriyor.

Ayrıca, Kuveyt'in izin vermediği çifte vatandaşlığa sahip kişileri ve sahte belgeler kullanarak sahtekarlıkla vatandaş olan kişileri de hedef alıyor.

Pop şarkıcısı Naval el-Kuveytî ve aktör Davud Hüseyin de dahil olmak üzere başarıları nedeniyle vatandaşlığa kabul edilen diğerleri de vatandaşlıklarını kaybetti.

Birçok kişi, önceki vatandaşlıklarını geri kazanmak için çabalarken yasal belirsizlik içinde bırakıldı.

Analistler, son hamlelerin temelinde Kuveyt ulusu olma sorununun yattığını söylüyor.

"Bunu kimlik kavramına bağlıyorum: Biz bir ulus olarak kimiz?" diye soruyor Saif.

BM endişeli

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Ofisi, on binlerce Kuveytlinin, çoğu kadın olmak üzere, vatandaşlıktan çıkarılmasının ardından endişelerini dile getirdi.

BM İnsan Hakları Ofisi Sözcüsü Seif Magango AFP'ye yaptığı açıklamada, "Kuveyt'in son dönemde vatandaşlık iptallerinden, özellikle de önceki vatandaşlıklarından vazgeçen kişilerin vatandaşlık iptallerinden ve bu iptallerin bakmakla yükümlü oldukları kişilere kadar genişletilmesinden derin endişe duyuyoruz." dedi .

"İnsanların vatandaşlıklarının ellerinden alınması, onların ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal hakları üzerinde ciddi etkilere sahiptir."

• Resmî Kuveyt Haber Ajansı'nın haberine göre, itirazları dinlemek üzere bir komite kurdu ve şu ana kadar 14.000'den fazla başvuru yapıldı .

Ancak Magango, "Bu kararlara mahkemede itiraz edememeleri de ciddi endişelere yol açıyor" dedi.

"Bu durum Kuveyt'te daha fazla dışlanma riski yaratıyor."

Sahtecilik veya dolandırıcılık yoluyla vatandaşlık elde ettiği tespit edilen kişiler, Kuveyt vatandaşlığını ve bu kişilerin alt soylarını da kaybeder.

Magango, "Vatandaşlığın geriye dönük olarak iptal edilmesi ve bunun torunlarına da genişletilmesi ciddi insan hakları endişeleri doğuruyor" dedi.

BM Ofisi, Kuveyt'i "uluslararası insan hakları standartlarına uymasını sağlamak için vatandaşlık yasasını gözden geçirmeye ve vatansızlığı önlemek için sürdürülebilir çözümler düşünmeye" çağırdı.