Hastayken tat alma duyusu neden azalır? Bilimsel nedenleriyle açıklanıyor
Soğuk algınlığı, grip ya da burun tıkanıklığı yaşadığınız dönemlerde yediğiniz hiçbir şeyin tadını tam olarak alamadığınız o anları bilirsiniz. En sevdiğiniz yemek bile sıradan bir çorba gibi gelir. Peki ama neden hasta olduğumuzda tat alma duyumuz bu kadar zayıflar? Hadi gelin bu konuya bir açıklık getirelim.
Hasta olduğunuzda ne yerseniz yiyin hiçbir lezzet alamadığınızı fark etmişsinizdir. Hasta olduğumuzda tat alma duyumuz neredeyse yok denecek kadar az çalışır. Peki ama nede? Aslında bu durumun nedeni yalnızca “dil” ile ilgili değil. Tat alma duyusu, sandığımızdan çok daha karmaşık bir sistemin parçası. Yediklerimizin tadını anlamamızı sağlayan şey, dildeki tat alma tomurcukları kadar koku alma duyusunun da etkisidir. Yani bir lokmayı ağzımıza attığımızda, beynimiz hem tattan hem de kokudan gelen sinyalleri birleştirir ve ortaya “lezzet” dediğimiz o bütünsel algı çıkar.
Ancak hastalık dönemlerinde özellikle burun tıkanıklığı devreye girdiğinde bu denge bozulur. Burunda yer alan hava kanallarımız şişip tıkandığı için koku molekülleri burnun arkasındaki koku alma reseptörlerine ulaşamaz. Bu da beynin lezzet sinyallerini tam olarak algılayamamasına yol açar. Sonuç olarak, aslında tat alma hücreleri çalışmaya devam eder ama kokunun devreden çıkmasıyla lezzet algısı büyük ölçüde azalır.
Bir diğer etken ise iltihaplanma ve mukus artışıdır. Vücut enfeksiyonla savaşırken burun ve boğaz bölgesinde bir savunma tepkisi oluşur. Bu da mukus tabakasının kalınlaşmasına, sinir uçlarının duyarlılığının azalmasına ve dolayısıyla tatların daha “donuk” hissedilmesine neden olur.
Bazı durumlarda yüksek ateş de etkili olabilir. Ateş, vücudun sıvı dengesini değiştirir ve ağız kuruluğu oluşturur. Ağız içi nem azaldığında, tat molekülleri dil yüzeyinde yeterince çözünemez. Bu da tatların algılanmasını güçleştirir. Hastalığın geçmesiyle birlikte tat alma duyusu da yavaş yavaş normale döner. Ancak bu süreçte bol su içmek, burun tıkanıklığını hafifletmek ve ağız hijyenine dikkat etmek iyileşmeyi hızlandırabilir. Zencefil, nane ya da limon gibi doğal aromalar da hem kokuyu hem tadı canlandırmaya yardımcı olur.
Tüm anlattıklarımızı özetlemek gerekirse, tat alma duyusunun zayıflaması aslında vücudun bir “hata”sı değil, bir savunma mekanizmasıdır. Bağışıklık sistemi enfeksiyonla meşgulken, koku ve tat gibi ikinci plandaki duyular geçici olarak geri çekilir. Bu yüzden hastalık döneminde yemekler size tatsız gelse de, iyileşmeyle birlikte o sevdiğiniz lezzetler yeniden yerini bulur.
Bu yazının başlığı yazardan bağımsız editoryal olarak hazırlanmıştır.