İki liseli Türk dehasının çalışmalarına dünya çapında büyük ilgi: NASA'dan davet aldılar
Türkiye'nin genç bilim insanları geleceği şekillendiriyor. İstanbul ve Kocaeli'den iki lise öğrencisi Arda Çetinkaya ile Buket Atalay, geliştirdikleri "müon parçacığı algılayıcı" projesiyle ABD’de NASA'nın desteklediği John Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı’nda düzenlenen 2025 Heliophysics Technology Sempozyumu’na katıldı. Normalde yalnızca akademisyen ve yüksek lisans/doktora araştırmacılarının kabul edildiği etkinlikte projelerini sunan gençler, Harvard, Princeton ve MIT gibi üniversitelerden gelen bilim insanlarına sunum yapma fırsatı yakaladı. Sempozyum sonrası birçok önemli teklif aldıklarını belirten öğrenciler, bilim yolculuklarının yeni bir aşamaya geçtiğini söyledi.
Lise öğrencileri Arda Çetinkaya ve Buket Atalay, atom altı parçacığının görüntülenmesini sağlayan projelerini, ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesinin (NASA) John Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı'nda düzenlenen sempozyumda anlattı. Öğrenciler, sunumlarının ardından çok değerli teklifler aldıklarını da vurguladı.
Türk dahilerinin dünya çapında övgü alan çalışması
Düzenlenen bir bilim zirvesinde tanışıklıkları başlayan ve parçacık fiziğine olan ilgilerini, birikimlerini birleştirerek artıran İstanbul ile Kocaeli`de eğitim alan öğrenciler Çetinkaya ve Atalay, proton- nötron gibi atom altı parçacıklar olan ve elektronlarla aynı aile sınıfında yer alan "müon" adı verilen atom altı parçacığının algılanmasını sağlayan sintilatör (parıldayan parçacık dedektörleri) projesi hazırladı.
Gönderdikleri proje sunum için uygun görülen ikili, NASA tarafından ABD`nin Washington eyaletindeki John Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı`nda düzenlenen "2025 Heliophysics Technology Sempozyumu"nda çalışmalarını anlattı.
Evrenin nasıl başladığı sorusuna yanıt arıyorlar
Kocaeli`deki özel bir lisede 2. sınıf öğrencisi Arda Çetinkaya, geliştirdikleri projenin benzerlerinden çok daha uygun maliyetle üretilebileceğini anlattı.
Müon dedeksiyonu için sintilatör ürettiklerinden bahseden Çetinkaya, "Müon, evrenin ilk oluşum anlarından çok kısa süre sonra var olmuş parçacıklardan biridir. Biz de evrenin nasıl başladığı sorusuna yanıt arayabilmek için bu parçacığın peşinden koşuyoruz. Normal şartlarda bu parçacığı dedekte etmek genellikle pahalı iştir. Biz, bu parçacığı tespit edebilmek için bir çeşit dedektör geliştirdik. Geliştirdiğimiz dedektör muadillerine göre daha ucuz ve daha verimli" diye konuştu.
Çetinkaya, sempozyumu bir Amerikan Fizik Derneği (APS) üyesinin kendilerine haber verdiğini, geliştirmeye devam ettikleri projeyi etkinliğe gönderdiklerini ve kabul aldıklarını aktararak, Gebze Teknik Üniversitesi Nükleer Manyetik Rezonans Laboratuvarı bünyesinde görevli Fuat Toprak’ın yönlendirmesiyle ulaştıkları Dr. Kamil Çınar ile devamlı fikir alışverişinde bulunarak detaylı bir proje ortaya çıkardıklarını ve laboratuvarını kullandıklarını anlattı.
En prestijli üniversitelerin hocalarının ve doktora, master öğrencilerinin katıldığı programa katılmaya hak kazandılar
Projenin gelecekteki önemine değinen Çetinkaya, şöyle devam etti:
"Projemiz daha da geliştirildiğinde tıp alanında kanserli hücrelerinin tespitinde ya da savunma sanayinde konteynerlerin veya yeraltı tesislerinin tespitinde kullanılabilecek teknolojiler doğurabilir. Veya bakıldığında Türkiye`de de yeni kurulan nükleer tesislerimiz var, bu tesislerimizin güvenliğini sağlayabilmek adına kullanılabilir. Bunların yanında temel fizik araştırmalarında ucuz yöntem vadettiği için üniversitelerin araştırma laboratuvarlarında da oldukça etkin şekilde kullanılabilir."
Söz konusu sempozyumun NASA tarafından her yıl düzenlendiğini ancak normalde liseli öğrencilerin katılmadığını aktaran Göztepe İhsan Kurşunoğlu Anadolu Lisesi 10. sınıf öğrencisi Buket Atalay, "Harvard Üniversitesi, NASA`nın diğer birimleri veya Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü (Caltech) gibi üniversitelerin hocalarının ve doktora, master öğrencilerinin katıldığı prestijli bir program. Biz de böyle bir fırsatı görünce değerlendirelim dedik" dedi.
Harvard, NASA, Princeton ve MIT'nin profesörlerine sunum yapmak bizim için çok değerli"
Fizik alanında yetkin insanlarla tanışabilmenin büyük bir fırsat olduğuna değinen Atalay, "Büyük bir beklentimiz de yoktu açıkçası. Biz burada bilime katkı sağlamayı ve bilimsel yöntemi anlamayı, bilim dünyasının içine girmeyi isteyen ve ileride fizikçi olmak isteyen iki lise öğrencisiyiz. Harvard, NASA`nın yetkilileri, Princeton ve MIT gibi üniversitelerin profesörleriyle tanışmak ve onların sunumlarımızı dinlemeleri bizim için çok değerli" değerlendirmesinde bulundu.
NASA'dan teklif aldılar
Arda Çetinkaya sempozyumun ardından yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı:
"8–12 Eylül tarihleri arasında NASA tarafından düzenlenen HELIOTECH Heliophysics Symposium and Suborbital Symposium’a davet edilen tek lise projesi olarak sunumumuzu gerçekleştirdik ve çok değerli teklifler aldık. Bir hafta boyunca kazandığımız deneyimler ve tanıştığımız insanlar ile hedefimize giden yolda çalışmaya devam edeceğiz. Her türlü zorluğa karşı yılmamamız için bizlere daima cesaret veren ebedî Başkomutanımız Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e, ailelerimize, dostlarımıza ve tüm destekçilerimize teşekkür ederiz."
