Bilim insanları hayrete düştü: Bu balığın dişi ağzında değil, kafasında
Ağzında değil, kafasının üstünde dişi olan balık bilim dünyasını derinden şaşırttı. Sıçansılar (Chimaeriformes) ya da yaygın adıyla hayalet köpekbalıklarının erkek bireylerinde tespit edilen “tenakulum” adlı yapı, çene dışında gerçek diş barındırıyor. Florida Üniversitesi ve diğer araştırma gruplarının yaptığı çalışmaya göre bu, biyolojide dişlerin sadece ağızda olduğuna dair uzun süredir kabul edilen varsayımı sarsabilecek ilk net örnek olma özelliğinde.
Bilim insanları, hayalet köpekbalığı olarak da bilinen sıçansılar (Chimaeriformes) sınıfından bir türde çene dışında diş benzeri yapıların ortaya çıkmasının biyolojik açıdan çarpıcı sonuçlarını ortaya koydu. Florida Üniversitesi’nden Dr. Gareth Fraser ve ekibi, Hydrolagus colliei türündeki balıkları bilgisayarlı mikro-tomografi ve histolojik (doku örneği) analizlerle inceleyerek, “tenakulum” adı verilen yapıdaki diş benzeri elemanların gerçekte diş olduğunu belirledi.
Neden çene dışında diş var?
Tenakulum, özellikle erkek hayalet köpekbalıklarında görülen, alın bölgesinden çene önüne doğru uzanan bir çıkıntı.
Dişisel bireylerde (dişilerde) benzer yapıların erken gelişimi gözlenirken, erkeklerde yapı gelişimini tamamlayarak çiftleşme sırasında dişiyi kavrama işlevi kazanıyor.
Yapı, kapalı konumdayken görünmez iken açıldığında içindeki sert diş benzeri çıkıntılar açığa çıkıyor.
Boyları 25 santimetre ile 1 metre arasında değişiyor
Fraser ve ekibi, San Juan Adaları çevresinden toplanan 40 Hydrolagus colliei bireyini inceledi. Balıkların boyları 25 santimetre ile 1 metre arasında değişiyordu.
Bilgisayarlı mikro-tomografiyle görüntülendiklerinde, tenakulumun içindeki yapıların dental lamina (diş tabakası) içerdiği, yani gerçek diş oluşumuna ilişkin hücresel ve doku bazlı belirtiler taşıdığı gözlemlendi.
Çene içindeki dişler ile bu yapı arasındaki diş gelişim mekanizmalarının benzeştiği belirlendi. Yani diş oluşum süreci ağız dışında da işleyebiliyor.
315 milyon yıl önce yaşamış balıklarda da benzer yapılar görüldü
Ayrıca, yaklaşık 315 milyon yıl önce yaşamış Helodus simplex türünün fosillerinde, burnun üstünden çenenin önüne kadar uzanan benzer tenakulum benzeri bir yapı tespit edildi. Bu da bu tip yapıların tarihi süreçte uzun zamandır mevcut olduğunu gösteriyor.
Sıra dışı organ bilinenleri değiştirdi
Bu keşif, dişlerin sadece ağız içi yapılarda geliştiği yönündeki uzun süreli bilimselliğin yeniden değerlendirilmesini zorunlu kılıyor. Araştırmacılar, diş tabakasının sadece çene içi değil, çene dışı yapılarda da korunduğunu ve hala fonksiyonel biçimde kullanılabildiğini öne sürüyor.
Tenakulumun, sadece çiftleşme sırasında dişiyi yakalama işlevinin ötesinde, geçmişte düşman savunması gibi rollerde de kullanılmış olabileceği düşünülüyor. Yapısının erkek ve dişi bireylerde farklı biçimde gelişme gösteriyor.